Interpretacje, objaśnienia i rekomendacje w kontekście cen transferowych

    Ceny transferowe coraz częściej stają się przedmiotem działań kontrolnych, dlatego jednolite stosowanie przepisów podatkowych jest szczególnie istotne w tym obszarze podatków. . Jak wynika z danych Ministerstwa Finansów, w 2020 roku organy Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: KAS) przeprowadziły blisko dwukrotnie więcej takich kontroli niż rok wcześniej[1]. Czy oznacza to, że wszystkie dokumenty publikowane na stronach fiskusa mają takie samo znaczenie i powodują takie same konsekwencje po stronie podatnika? Otóż nie, a w tym artykule wyjaśnimy dlaczego.

    Zrozumienie różnic ułatwi przy tym wybór odpowiedniego zarządzania ryzykiem podatkowym, również w kontekście, będących w szczególnym zainteresowaniu fiskusa, cen transferowych.

    Interpretacja indywidualna

    Zacznijmy od interpretacji indywidualnych, gdyż są najbardziej znane i popularne. Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej nie może szkodzić podatnikowi, co wprost wynika z przepisów Ordynacji podatkowej. Ochrona wyraża się w nienaliczaniu odsetek za zwłokę i brakiem odpowiedzialności karnej skarbowej.

    Jeżeli podatnik chce uzyskać takie zabezpieczenie, musi wystąpić o nią zanim organy KAS rozpoczną procedury kontrolne (tj. postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową, kontrolą celno-skarbową), nie mówiąc już o rozstrzygnięciu danej sprawy w drodze decyzji lub postanowienia.

    Nie zapominajmy też, że stan faktyczny przedstawiony we wniosku omusi odpowiadać rzeczywistości i być wyczerpująco określony we wniosku o jej wydanie. W przeciwnym razie organom KAS będzie łatwo podważyć jej znaczenie wobec zarzutu, że stan faktyczny nie odpowiada temu, dla którego wydano interpretację.

    Otrzymanie korzystnej interpretacji nie oznacza jednak, że w przyszłości nie może być ona zmieniona. Do jej zmiany uprawniony jest Szef KAS w ściśle określonych przypadkach, w tym jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość. Należy tutaj dodać, że w ramach struktur Ministerstwa Finansów powołano niedawno nowe komórki organizacyjne, które skrupulatniej niż do tej pory mają analizować wydawane interpretacje indywidualne i ewentualnie inicjować ich zmianę.

    Co ciekawe, mimo że te interpretacje, jak nazwa wskazuje, dotyczą spraw indywidualnych, po usunięciu danych identyfikujących podatnika (tzw. anonimizacji) są publikowane w serwisie https://sip.mf.gov.pl/.

    Interpretacja ogólna

    Te interpretacje wydaje Minister Finansów i dotyczą one wszystkich podatników, w przeciwieństwie do interpretacji indywidualnych. Najczęściej minister wydaje je z urzędu, choć przepisy przewidują w tym zakresie również tryb wnioskowy (czyli wydanie interpretacji ogólnej na wniosek). Przepisy jednak ograniczają  interpretacje ogólne (zarówno wydawane z urzędu, jak i na wniosek) do przypadków niejednolitego stosowania przepisów – zatem powinny one dotyczyć wyłącznie spraw budzących powszechnie wątpliwości, kontrowersje itp. – w szczególności wyrażające się niejednolitym orzecznictwem. Ochrona wynikająca z zastosowania się do tej interpretacji jest podobna do interpretacji indywidualnej, ale co oczywiste, dotyczy każdego podatnika, który się do niej zastosował. Przykład interpretacji ogólnej znajdą Państwo pod adresem:

    https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/wyjasnienia/interpretacja-ogolna-z-dnia-28-marca-2018-r-w-sprawie-aktualizacji-dokumentacji-podatkowej/

    Utrwalona praktyka interpretacyjna

    Stanowi ona de facto dorozumianą interpretację ogólną. Jeżeli organy KAS  jednolicie („dominujący pogląd”) wyjaśniają zakres i sposób stosowania przepisów prawa podatkowego w interpretacjach indywidualnych, wydawanych w takich samych stanach faktycznych (lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych) oraz w takim samym stanie prawnym, w trakcie okresu rozliczeniowego oraz w okresie 12 miesięcy przed rozpoczęciem tego okresu rozliczeniowego – to z ochrony (na zasadach jak wyżej) mogą korzystać także podmioty inne niż adresaci poszczególnych interpretacji indywidualnych. Atrakcyjność tej formy wynika przede wszystkim z braku konieczności ujawniania się podatnika organom KAS.

    Objaśnienia podatkowe

    Objaśnienia podatkowe wydaje Minister Finansów i mają one – w założeniu – w bardziej ogólny sposób niż interpretacje, wyjaśniać stosowanie przepisów prawa podatkowego. Naszym zdaniem objaśnienia powinny mieć charakter praktyczny i w rezultacie prowadzić do ograniczenia sytuacji spornych – których potencjalnie dotyczą oba rodzaje interpretacji. Co ważne, zastosowanie się do takich objaśnień również daje podatnikowi ochronę w zakresie nienaliczania odsetek i braku odpowiedzialności karnej skarbowej.

    Przykład objaśnień podatkowych:

    https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/wyjasnienia/objasnienia-podatkowe-dot-metody-porownywalnej-ceny-niekontrolowanej/

    https://www.podatki.gov.pl/media/6939/objasnienia-slim-vat-23-04-2021.pdf

    Rekomendacje Forum Cen Transferowych i podobne dokumenty

    Ministerstwo publikuje też dokumenty o charakterze niewiążącym. Najwięcej z nich stanowią rekomendacje Forum Cen Transferowych (czyli ciała doradczego, nie zaś organu administracji publicznej). Nie mają one umocowania prawnego w sensie mocy obowiązującej – powinny w założeniu stanowić dopiero przyczynek do wydania dokumentów przez ministra (np. w formie objaśnień podatkowych). Z drugiej strony obserwatorami prac nad ich przygotowaniem są pracownicy Ministerstwa Finansów/KAS, a ich treść została przyjęta przez Forum Cen Transferowych. Można zatem przyjąć, że niewydanie przez ministerstwo formalnych objaśnień dot. wszystkich rekomendowanych zagadnień miało przyczyny organizacyjne lub wynikające z przyjętych priorytetów. Nie spotkaliśmy się z opiniami, że zwłoka czy rezygnacja z takich objaśnień wynika z braku akceptacji treści rekomendacji przez resort finansów. Trzeba je zatem traktować jako zbiór dobrych praktyk, choć niedających formalnej ochrony prawnej. Warto też śledzić, na ile wydane na ich podstawie dokumenty formalne różnią się od ich treści.

    Zestawienie rekomendacji:

    https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/dokumenty-forum-cen-transferowych/

    Interpelacje i zapytania poselskie

    Choć aktualnie nie jest to wyrażone wprost, parlament sprawuje pewną kontrolę nad działalnością innych organów państwowych. W związku z powyższym m.in. członkowie Rady Ministrów są zobowiązani do odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie[2].

    Różnica między tymi dokumentami dotyczy poziomu ogólności – interpelacja powinna dotyczyć „spraw o zasadniczym charakterze, które odnoszą się do problemów związanych z polityką państwa”, natomiast zapytania składa się „w sprawach o charakterze jednostkowym”. Odpowiedzi na interpelacje/zapytania są jawne, zatem, mimo że formalnie nie mają mocy wiążącej, to jednak stanowią odzwierciedlenie stanowiska interpretacyjnego ministra finansów, zbliżonego do interpretacji ogólnej czy objaśnień podatkowych. Te dokumenty nie dają jednak formalnej ochrony finansowej czy karnej skarbowej.

    Przykładowa odpowiedź na interpelację:

    https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/wyjasnienia/odpowiedz-ministra-finansow-na-interpelacje-poselska-nr-9368/

    Prawo powielaczowe

    W 2019 r. Ministerstwo Finansów skorzystało też z narzędzia, które było powszechnie znane w minionej rzeczywistości gospodarczej. Otóż opublikowano wytyczne (tzw. metodykę) dotyczące badania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych (w podatku od towarów i usług). Były one jednak skierowane nie do podatników, ale do organów KAS:

    https://www.podatki.gov.pl/vat/bezpieczna-transakcja/nalezyta/

    Innymi słowy, zbiór tych zasad jest wewnętrznym dokumentem MF/KAS i nie ma żadnego umocowania prawnego, z którego wynikałyby prawa lub obowiązki podatników. Jednak wskazuje on jednoznacznie (stanowi de facto polecenie służbowe dla podległych jednostek), jakimi kryteriami będą kierować się organy KAS przy weryfikacji tego typu transakcji.

    Warto przy tym zauważyć, że komunikat Ministerstwa Finansów mimo braku formalnej podstawy prawnej wskazywał, że wymieniony dokument stanowi jednocześnie „drogowskaz” dla przedsiębiorców.

    Jakie to ma znaczenie dla cen transferowych?

    Jak wynika z przytoczonej charakterystyki, publikowane przez resort finansów dokumenty mają różną wartość informacyjną, a także zapewniają różny stopień ochrony prawnej.

    Z kolei niektóre przepisy w zakresie cen transferowych, mimo że regularnie nowelizowane, nadal budzą wątpliwości, a nawet kontrowersje. W ostatnim czasie dotyczy to przykładowo korekt cen transferowych (brak możliwości odliczania niektórych korekt „in-minus”), czy obowiązującego od 2021 r. wymogu należytej staranności przy weryfikacji kontrahentów.

    Z drugiej strony nie można też liczyć na uproszczoną procedurę wydawania uprzednich porozumień cenowych. Z kolei tryb zwykły nie daje nadziei na szybką weryfikację transakcji kontrolowanych. Przypomnijmy, że w latach 2018-2020 złożono aż 340 wniosków o wydanie takich porozumień, podczas gdy rocznie wydaje się zaledwie kilkanaście decyzji w tej sprawie[3].

    Z tych powodów istotna jest weryfikacja poprawności transakcji z podmiotami powiązanymi przez samego podatnika, również z wykorzystaniem wymienionych wyżej instrumentów. W celu doboru odpowiedniego narzędzia zabezpieczającego Państwa ryzyko podatkowe, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu.

    Opracował:
    Maciej Kulczyński


    [1] https://www.prawo.pl/podatki/kontrole-cen-transferowych-i-podmiotow-powiazanych,508122.html

    [2] https://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/komunikat.xsp?documentId=E738F0957F26F926C1257A78002BE7A4

    [3] https://www.podatki.gov.pl/media/6936/statystyki-stan-na-31-03-2021-final.pdf